Özəl pensiya fondlarının yaradılması, ailə başçısının vəfatından sonra pensiya kapitalının ailə üzvlərinə ödənilməsi ilə bağlı məsələ yenidən gündəmə gəlib.

BAKU.WS mövzu ilə bağlı "Kaspi" qəzetinin məqaləsini təqdim edir:

Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin sədri Fazil Mustafanın parlamentin plenar iclasında pensiyada varislik məsələsi ilə bağlı səsləndirdiyi fikirlər uzun müddətdir ki müzakirə olunan, səngiyən, yenidən gündəmə gələn məsələ ətrafında hansı addımların atılmalı olduğuna diqqət yönəldib. Deputat məsələnin cəmiyyətin əsas gözləntilərindən biri olduğunu vurğulayaraq, pensiya təminatı sahəsində islahatlara ehtiyac olduğunu qeyd edib:

"Ailənin tək işləyən üzvü uzun illər ərzində sığorta haqqı ödəsə də, pensiya yaşına çatmadan vəfat etdikdə onun ailəsi ciddi sosial çətinliklərlə üzləşir: "Bu cür halların qarşısını almaq üçün sistemli yanaşmaya və beynəlxalq təcrübəyə uyğun addımlara ehtiyac duyulur". Millət vəkili qeyd edib ki, özəl sektorda çalışanlar arasında bu sahədə aydınlıq və sabitlik istəyi artmaqdadır. Bu istiqamətdə özəl pensiya fondlarının yaradılması ilə bağlı pilot layihələrin həyata keçirilməsi məsələyə müsbət təsir edə bilər. Bu yanaşma, vətəndaşların daha çox stimullaşaraq pensiya sisteminə vəsait ödəməsinə də yol aça bilər.

Hüquqi baza formalaşdırılmalıdır

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədr müavini Azər Badamov da özəl pensiya fondlarının yaradılmasını aktual məsələ hesab edir: "Belə fondlar yaradılarsa, vətəndaşlara pensiya kapitalının yığılmasında alternativlər təklif olunacaq. Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun fəaliyyətinin dəqiq çərçivələri məlumdur. Yəni pensiya kapitalı yığılır və vətəndaşın pensiya hüququ yarananda həmin kapitala uyğun şəkildə pensiya təyin olunaraq ödənişlər həyata keçirilir. Özəl pensiya fondları isə vətəndaşlara alternativlər təklif edə bilər. Bu alternativlər müəyyən yaş həddindən sonra vətəndaşın hesabında yığılmış kapitalı bir yerdə alınaraq hər hansı bir investisiya layihəsinə yerləşdirmək imkanı verilə bilər. Bu da müəyyən yaş həddində olan şəxsin birdəfəlik olaraq böyük bir məbləği əldə etməsinə və istədiyi istiqamətdə xərcləməsinə imkanın yaradılması deməkdir".

"Başqa ölkələrdəki fondların fəaliyyətini dəqiq öyrənməliyik"

Deputatın fikrincə, özəl pensiya fondları həm də pensiya kapitalını yığmış şəxs vaxtından əvvəl dünyasını dəyişərsə, yığılmış kapitalı onun vərəsələrinə qaytarmaq məsələsini də həll edə bilər: "Təbii ki, özəl pensiya fondları Dövlət Sosial Müdafiə Fondu ilə paralel fəaliyyət göstərməlidir. Çünki Dövlət Sosial Müdafiə Fondu hər bir vətəndaşın sosial müdafiəsinin təminatçısıdır.

Özəl pensiya fondları inkişaf etmiş ölkələrdə fəaliyyət göstərir. Düşünürəm ki, biz həmin ölkələrdəki fondların fəaliyyətini dəqiq öyrənməliyik. Əlbəttə ki, özəl pensiya fondlarının yaradılması üçün qanunvericilik bazası da yaradılmalıdır".

Gizli iqtisadiyyatdan çıxış yolu

İqtisadçı Fuad İbrahimov hesab edir ki, özəl pensiya fondlarının yaradılması nəzəri olaraq mümkündür. Ancaq bunun üçün hazırkı qanunvericilik bazasına əl gəzdirilməlidir: "Bunu həyata keçirmək üçün Azərbaycanın kifayət qədər maddi dayanıqlığı var. Sağlam iqtisadiyyatda və münasibətlərdə bunu etmək mümkündür". İqtisadçı bildirir ki, ilk növbədə özəl fondların yaradılması prosesi həyata keçirilməlidir: "Sonra həmin özəl fondlar üçün mütləq şəkildə münbit mühit formalaşdırılmalıdır. Pul dövr etməli və qazancın üstünə qazanc gətirməlidir ki, zamanı gələndə insanların pulu verilə bilsin". İqtisadçı qeyd edir ki, müəyyən dövrdən sonra yığılan vəsaitin vətəndaşın özünə verilməsi də indiki qanunvericilik bazası ilə mümkün deyil: "Amma düşünürəm ki, hökumət dəyişikliklər etməklə bu istiqamətdə addım ata bilər. Burada əsas məsələ dövlətin maddi durumudur". F.İbrahimovun fikrincə, özəl pensiya fondları yaradılarsa, hər bir vətəndaş fəaliyyətini rəsmiləşdirməkdə maraqlı olacaq: "Vətəndaş görsə ki, hökumət pensiya kapitalında yığılmış vəsaiti onun özünə və ya dünyasını dəyişəndən sonra ailəsinə vermə imkanları yaradır, onda çalışacaq ki, fəaliyyətini rəsmiləşdirsin. Amma vətəndaş görəndə ki, məsələn, atası 50-60 il işləyib, amma pensiya yaşına çatmamış dünyasını dəyişib, pensiya kapitalında yığılan pula da əli çatmır, onda fəaliyyətinin rəsmiləşməsinə, sosial ödənişlərin edilməsinə mənfi yanaşacaq. Söhbət sosialyönümlü dövlətdən gedirsə, bu addımı atmaq, insanlarda bu məsələyə maraq yaratmaq lazımdır".

Özəl pensiya fondları əksər Avropa ölkələrində mövcuddur

Qeyd edək ki, özəl pensiya fondları əksər inkişaf etmiş ölkələrdə mövcuddur. Məsələn, Böyük Britaniyada müstəqil investisiya qoyuluşuna imkan verən SIPP kimi özəl pensiya sistemi var.

ABŞ-də dövlət və özəl pensiya sistemlərinin kombinasiyası mövcuddur. İsveçdə dövlət və özəl pensiya sistemləri fərqli şəkildə fəaliyyət göstərə bilər.

Sinqapurda da həm dövlət, həm də özəl pensiya sistemləri inkişaf edib.

Oxşar xəbərlər

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibə verib - YENİLƏNİB-2

Bakıda İlham Əliyevin iştirakı ilə "Yeni dünya nizamına doğru" mövzusunda beynəlxalq forum keçirilib

Azərbaycanda meyvə bağını şaxta vurması üzrə 712 min manat sığorta ödənişi edilib

Həyatda yaxşı şeyləri niyə görmürük? - Tanınmış simaların FİKİRLƏRİ

Fazil Say evləndi